محمود جامساز، اقتصاددان در گفت‌وگو با ایرناپلاس اظهار کرد: سال گذشته، خروج آمریکا از برجام موجب شد که نتایج تلاش و مذاکرات چندین ساله تیم دیپلماسی کشور با کشورهای ۱+۵ تضعیف شود. در مقابل، کشورهای اروپایی این توافقنامه تلاش کردند که برجام را حفظ کنند و در همین راستا، سازوکارهایی را نیز پیشنهاد کردند. دو مورد از این سازوکارها تحت عناوین «SPV» و «اینستکس» قرار بود راهکاری برای فروش کالاهای صادراتی ایران از جمله نفت باشد، اما با این حال، هیچ کشوری در اروپا حاضر نشد صندوق اینستکس در آنجا مستقر شود و شرکت‌های اروپایی هم از ترس تحریم آمریکا پا پیش نگذاشتند که با ایران مراودات تجاری و مالی داشته باشند. از آنجایی که دولت‌های اروپایی هم کشورهایی آزاد هستند، امکان اجبار کردن شرکت‌های بخش خصوصی برای مراوده با کشوری وجود ندارد.
وی گفت: همزمان با پیشنهاد این سازوکارها، درخواست‌هایی هم از سوی این کشورها برای شفاف کردن حساب‌های مالی مطرح شد که از جمله آنها تصویب قوانین مربوط به مبارزه با پولشویی، جرایم سازمان یافته و تأمین مالی تروریسم بود. دولت ایران هم تلاش زیادی انجام داد تا از طریق لوایحی این قوانین را که تحت نظارت نهادی به نام FATF است، در مجلس به تصویب برساند، اما عملاً مخالفان و آنهایی که در تعارض اقتصادی و قدرتی با دولت هستند، جلوی این لوایح را گرفتند. زیرا اگر تراکنش‌های مالی شفاف شود، برخی قدرت‌های فرادولتی که حاکمیت اقتصادی بالایی هم دارند، قادر نیستند به سودهای انباشتی عظیم دست یابند.
FATF خواستار شفاف‌سازی کشورهای خبرساز است
جامساز در ادامه گفت: عدم تصویب لوایح مرتبط با FATF باعث می‌شود اروپا به‌طور کامل از حمایت ایران دست بردارد. مضاف بر اینکه ایران هم گام چهارم کاهش تعهدات برجامی را برداشته است؛ موضوعی که باعث خواهد شد دیگر چیزی از برجام برجای نماند و گویا اگر هم برجامی در کار باشد دیگر آن برجام سابق نخواهد بود. در این صورت مسائل دیگری مانند موضوعات حقوق بشری و موشک‌های ایران به پیش کشیده خواهد شد و از همین رو، برجام از موضوع اصلی خود که همان غنی‌سازی هسته‌ای ایران است، دور می‌ماند.
وی همچنین اظهار کرد: گروه ویژه اقدام مالی که به اختصار FATF نامیده می‌شود، از بسیاری کشورها که از لحاظ مدنی سازوکار مناسبی ندارند، درخواست می‌کند به این نهاد بپیوندند تا همه تراکنش‌های مالی‌شان شفاف شود و سایر کشورهای دنیا ببینند با کشوری فعالیت می‌کنند که از لحاظ پولشویی هیچ مشکلی دارد. اینکه گفته می‌شود تنها ۳۶ کشور عضو این نهاد هستند، به این دلیل است که این نهاد نیازی ندیده سایر کشورها به آن بپیوندند. از نظر FATF این کشورها تهدیدی برای کشورهای دیگر محسوب نمی‌شوند و رابطه مسالمت‌آمیزی با دنیا دارند.
جامساز ادامه داد: این در حالی است که از ایران که در زمینه مسئله هسته‌ای خبرساز بوده، خواسته‌اند که شفاف‌سازی بیشتری داشته باشد. در حالی که ایران بارها گفته بود فعالیت‌های هسته‌ای این کشور صلح‌آمیز است. با این حال، ایران برای اینکه به دنیا نشان دهد قصدش ایجاد روابط اقتصادی و سیاسی گسترده و صلح‌آمیز است، لازم است الزامات FATF را اجرا کند. وقتی این لوایح را تأیید کنیم، اروپا هم نرم‌تر خواهد شد و سازوکارهای جدیدی را پیش پای ما قرار خواهد داد تا موانع روابط مالی را از بین ببریم.
این اقتصاددان درباره روابط مالی بانک‌ها در صورت قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF گفت: در حال حاضر اصلاً مسئله بانک‌ها FATF نیست، بلکه مسئله آنها، تحریم‌های آمریکا است. آمریکا تمام مبادلات مالی ایران را تحریم کرده و هر بانکی را که با ایران کار کند، مورد تنبیه قرار می‌دهد. مثلاً بانک‌های جهانی در حدود سه سال گذشته در مجموع ۱۸ میلیارد دلار جریمه در ارتباط با همکاری با ایران داده‌اند. بیشترین تراکنش‌های مالی دنیا با دلار انجام می‌شود و بانک‌ها از ترس آمریکا حاضر نیستند با ایران مراوده مالی داشته باشند.
وی گفت: مگر در زمان ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد که قطعنامه‌های متعددی از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران صادر شد، مسئله FATF مطرح بود؟ FATF را اروپا به‌عنوان سازوکارهایی برای حفظ برجام پیشنهاد داده که متأسفانه ایران آن را قبول نکرده و در حال حاضر هم گام‌به‌گام از برجام خارج می‌شود. عدم تصویب لوایح مرتبط با آن، دنیا را در یک حالت هشدار قرار می‌دهد که در ایران فعالیت‌های مبتنی بر پولشویی و تأمین مالی تروریسم انجام می‌شود.
برخی نمی‌خواهند تراکنش شفافی وجود داشته باشد
این اقتصاددان همچنین درباره علت مخالفت برخی از عضویت ایران در گروه ویژه اقدام مالی اظهار کرد: مخالفت اصولگراها یا برخی فرادولتی‌ها با دولت بیشتر مسبوق به تعارضات سیاسی بین آنهاست. زمانی که آمریکا هم ایران را تحریم نکرده بود، این دوگانه قدرت را در داخل کشور داشتیم و همواره دولت مورد انتقاد طرف مقابل قرار می‌گرفت. در مورد برجام هم وضع به همین شکل است. وقتی آمریکا از برجام خارج شد، بسیاری از آنها خوشحال شدند. بنابراین وقتی اروپا سعی می‌کند توافق را حفظ کند، با آن مخالفت می‌کنند؛ زیرا با اصل برجام مخالفند. از سوی دیگر، برخی راضی نیستند که اقتصاد ایران شفاف باشد، زیرا ریشه‌های فساد در اقتصاد ایران زیاد است و نهادهای بسیاری را در برگرفته است. اگر تراکنش‌های شفاف وجود داشته باشد، آن وقت نمی‌شود معاملات هزاران میلیاردی انجام داد و آن را پنهان کرد. بنابراین یکی از دلایل اصلی مخالفت با FATF همین است.
نظر شما